Η «πρώτη περίοδος των καβαφικών εκδόσεων», κατά την οποία ο ποιητής τυπώνει τα λεγόμενα «φυλλάδια», εκκινεί πιθανότατα το 1891 και διαρκεί μέχρι το 1904. «Στα 13 εκείνα χρόνια, κατά τα οποία δημοσιεύτηκαν συνολικά 39 ποιήματά του, ο Καβάφης τυπώνει, σε ακανόνιστα διαστήματα, 6 από αυτά τα ποιήματα σε 5 αυτοτελή φυλλάδια.»¹

Η αρχή γίνεται το 1891, όταν ο ποιητής τυπώνει σε φυλλάδιο το ποίημα «Κτίσται». Πρόκειται για την πρώτη αυτοτελή καβαφική «έκδοση» ποιήματος, ενώ στα επόμενα χρόνια ακολουθούν τέσσερα ακόμη φυλλάδια, με τους τίτλους «Τείχη/ Μy Walls», «Δέησις» , «Αρχαίαι Hμέραι», καθώς και το οκτασέλιδο «Περιμένοντας τους Bαρβάρους» .

Στο αρχείο Καβάφη εντοπίζουμε πολλαπλά αντίτυπα των καβαφικών φυλλαδίων αλλά και επιπλέον τεκμήρια που σχετίζονται με την κυκλοφορία τους. Σε ένα από τα αντίτυπα του φυλλαδίου του 1891, στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S01-F02-SF001-0001 (134), https://cavafy.onassis.org/el/object/h4bh-fres-hryp/, παρατηρούμε χειρόγραφες διορθώσεις του ποιητή πάνω στο τυπωμένο ποίημα. Και σε αυτή την περίπτωση ο ποιητής επιστρέφει στο έργο του, για να το διορθώσει, ακόμα και αφού αυτό έχει ήδη τυπωθεί και κυκλοφορήσει.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο ποιητής χρησιμοποιεί τον όρο «φυλλάδια» μόνο για αυτό το πρώτο αυτοτελές φυλλάδιο, με τον τίτλο «Κτίσται».² Ο όρος γενικεύτηκε αργότερα, από τον Γ. Π. Σαββίδη, με βάση τα χαρακτηριστικά των τυπωμάτων αυτών, έτσι ώστε να συμπεριλάβει και τα πέντε έντυπα που κυκλοφόρησαν ανάμεσα στο 1891 και το 1904.³

Η δεύτερη από αυτές τις εκδόσεις, που σώζεται ως τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S01-F02-SF001-0003 (2066), με τον τίτλο «Τείχη» – «My Walls», https://cavafy.onassis.org/el/object/my-walls/, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Εδώ, ο ποιητής τυπώνει το ποίημά του «Τείχη» μαζί με την αγγλική μετάφρασή του από τον αδελφό του, Τζων Καβάφη, σε ένα αυτοτελές δίγλωσσο φυλλάδιο. Το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο του φυλλαδίου φέρουν διαφορετικές ημερομηνίες (1η Σεπτεμβρίου 1896 και 16 Ιανουαρίου 1897, αντίστοιχα), οι οποίες φαίνεται πως αναφέρονται στην ημερομηνία δημιουργίας ή ολοκλήρωσης του ποιήματος και σε εκείνη της μετάφρασής του. Πρόκειται για το μοναδικό καβαφικό φυλλάδιο που συνδυάζει την ελληνική και τη μεταφρασμένη εκδοχή ποιήματος και είναι επίσης η μόνη δημοσίευση ποιήματος του Κ. Π. Καβάφη, μεταφρασμένου από τον αδελφό του, Τζων, όσο τα δύο αδέλφια ήταν εν ζωή.⁵

Στο τεκμήριο GR–OF CA CA– SF01-S01-F02-SF001-0006 (2068), https://cavafy.onassis.org/el/ object/u-484/ , εντοπίζουμε τετρασέλιδο φυλλάδιο με γενικό τίτλο «Αρχαίαι Ημέραι». Το φυλλάδιο περιλαμβάνει τα ποιήματα «Τα Δάκρυα των Αδελφών του Φαέθοντος» και «Ο Θάνατος του Αυτοκράτορος Τακίτου», και όπως είναι εμφανές και από τη χρονολογία στο οπισθόφυλλό του (Λήψη 4), τυπώνεται το 1898.

Το φυλλάδιο του 1898 σηματοδοτεί τη μοναδική εκδοτική εμφάνιση του συλλογικού τίτλου «Αρχαίαι Ημέραι»⁶ τον οποίο εντοπίζουμε ξανά στο αρχείο στον θεματικό κατάλογο ποιημάτων GR-OF CA CA-SF01-S01-F03-SF001-0006 (98), https://cavafy. onassis.org/el/object/u–uu-2/ , αλλά και σε τεκμήριο με χειρόγραφα των ποιημάτων «Επιτάφιον», «Θεατής δυσαρεστημένος» και μέρους του «Ο Οράτιος εν Αθήναις». Πρόκειται για το τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S01-F01-SF001-0074 (74), https://cavafy.onassis.org/el/ object/u-76/ . Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι ο γενικός τίτλος «Αρχαίαι Ημέραι» χρησιμοποιείται από τον Κ. Π. Καβάφη για διάφορα ποιήματά του, τα οποία συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με την αρχαιότητα.

Το τελευταίο από τα καβαφικά φυλλάδια τυπώνεται το 1904 και αντίτυπό του σώζεται στο τεκμήριο GR–OF CA CA– SF01-S01-F02-SF001-0008 (2069), https:// cavafy.onassis.org/el/object/u-485/ . Πρόκειται για οκτασέλιδο φυλλάδιο στο οποίο τυπώνεται αυτοτελώς το γνωστό ποίημα «Περιμένοντας τους Βαρβάρους». Στο εξώφυλλο του φυλλαδίου (Λήψη 1) εμφανίζεται ο τίτλος του ποιήματος, μαζί με τη χρονολογία και το λογότυπο του Τυπογραφείου Ι. Κ. Λαγουδάκη, ενώ στο κάτω μέρος της πέμπτης σελίδας (Λήψη 5) βλέπουμε την υπογραφή «Κ. Π. Καβάφης» καθώς και την ένδειξη «Δεκέμβριος 1898». Όπως σημειώνει ο Γ. Π. Σαββίδης, πρόκειται για την πρώτη έκδοση και την πρώτη δημοσίευση του ποιήματος.⁷

Αντίστοιχα, στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF 01-S01-F02-SF001-0009 (2070), https://cavafy.onassis.org/el/object/u-486/, βλέπουμε δύο έντυπα φύλλα με το ποίημα «Περιμένοντας τους Βαρβάρους». Το έντυπο, που είναι αντίτυπο του φυλλαδίου του 1904, φέρει πολλές διορθώσεις, διαγραφές και προσθήκες στίχων από το χέρι του ποιητή.