Ο ιστορισμός του Καβάφη: Σχόλια και σημειώσεις στο έργο του Edward Gibbon

Δημοσιεύτηκε στο από cavafy
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Αντικείμενο

Κεντρικά Ερωτήματα

Εισαγωγή

Ενότητα 1: Τα βιβλία του ποιητή

Ενότητα 2: Ο ποιητής ως αναγνώστης

Ενότητα 3: Από τον αναγνώστη στον ποιητή: Το Λεξικό των παραθεμάτων

Προτάσεις για επιπλέον μελέτη


Μάθημα 5 – Ενότητα 2: Ο ποιητής ως αναγνώστης – Ο ιστορισμός του Καβάφη: Σχόλια και σημειώσεις στο έργο του Edward Gibbon

ΜΑΘΗΜΑ 5 – ΜΙΑ ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

   

Στη Βιβλιοθήκη Κ. Π. Καβάφη εντοπίζεται επίσης ο όγδοος τόμος του περίφημου ιστοριογραφικού έργου The History of the Decline and Fall of the Roman Empire του Edward Gibbon.1 Στο βιβλίο αυτό διακρίνονται πολλές υπογραμμίσεις.

 

Το βιβλίο, μέρος της βιβλιοθήκης Καβάφη, φέρει χειρόγραφες σημειώσεις, σχόλια και παραθέματα γραμμένα από το χέρι του ποιητή σε κομμάτια χαρτιού διαφορετικών διαστάσεων. Στο αρχείο Καβάφη υπάρχει ψηφιακή αναπαραγωγή όλων των σχετικών σημειώσεων, που πραγματοποιήθηκε μέσω μικροφωτογράφισης από τον Γ. Π. Σαββίδη το 1963. Μπορείτε να δείτε το τεκμήριο, με τον κωδικό GR-OF CA CA-SF01-S03-F10-0015 (1885), εδώ: https://cavafy.onassis.org/el/object/u-461/.

Σύμφωνα με τον Diskin Clay, οι σημειώσεις του Καβάφη στον Gibbon αποδεικνύουν έναν απαιτητικό αναγνώστη της ιστορίας, που σημειώνει συχνά παραλείψεις, ενώ επιδοκιμάζει ισχυρισμούς του συγγραφέα. Για παράδειγμα, ο Καβάφης επιδοκιμάζει την άποψη του Gibbon πως ο Τάκιτος υπήρξε ένας φιλόσοφος-ιστορικός, αλλά ταυτόχρονα κατακρίνει τον Άγγλο ιστορικό για την αποτυχία του να εκτιμήσει τις αρχές της βυζαντινής προσωδίας, όπως επίσης και για τη στάση του απέναντι στην Κλεοπάτρα.2

Ο Καβάφης ως αναγνώστης του Gibbon

Αναφορικά με τον Gibbon και τα ιστορικά αναγνώσματα του Καβάφη, ο Μ. Περίδης σημειώνει τα εξής:

«[…] Όχι σπάνια σημειώνει παραλείψεις του Γίββωνος. Κατά την επιδρομή του Αλλαρίχου κατά της Ελλάδος, οι Θερμοπύλες έμειναν ανυπεράσπιστες. Αναφέροντας το γεγονός αυτό (τόμ. 5ος σ. 179) ο Γίββων δεν εμνημόνευσε μια ενδιαφέρουσα πηγή, λέγει ο Καβάφης, τον Ευνάπιο, ο οποίος κατηγορεί τους χριστιανούς ιερείς ή μοναχούς για την προδοτική παράδοση της Ελλάδος. Και παραθέτει την περικοπή του Ευναπίου […] Αλλά ο Καβάφης είναι ευσυνείδητος ιστορικός. Ομολογεί ότι η μαρτυρία του Ευναπίου δεν είναι απολύτως ασφαλής, διότι η πλειοψηφία των κατοίκων της Ελλάδος ήταν τότε εθνική και όχι χριστιανική […].»3

Για τις σημειώσεις του Καβάφη στο έργο του Gibbon, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, η Diana Hass σημειώνει:

«Ο διάλογος του Καβάφη με τον Γίββωνα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και ποικίλλει σε τόνο. Οι σημειώσεις που σχηματίζουν την μεγαλύτερη ομάδα είναι εκείνες όπου ο Καβάφης συχνά επιβεβαιώνει, αλλά συνήθως δοκιμάζει τις ιστορικές αποδείξεις του Γίββωνα (περιλαμβάνοντας σημεία εκκλησιαστικής ιστορίας) ή ασκεί κριτική στη μέθοδό του […].»4

1 Βλ. Βιβλιοθήκη Κ. Π. Καβάφη, Βιβλία στα Αγγλικά, 51.

2 D. Clay, “C. P. Cavafy: The Poet in the Reader”, Journal of Modern Greek Studies 5 (1) (May 1987), 65.

3 Μ. Περίδης, Ο βίος και το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη, Ίκαρος, Αθήνα 1948, σ. 79.

4 D.Haas, “Cavafy’s Reading Notes οn Gibbon’s ‘Decline and Fall’”, Folia Neohellenica, (Amsterdam) IV (1982), 90.