Των επιστημονικών υπευθύνων της φιλολογικής τεκμηρίωσης της βιβλιοθήκης Κ. Π. Καβάφη, Σοφίας Ζησιμοπούλου, Διδάκτορος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Αλέξανδρου Κατσιγιάννη, Επίκουρου Καθηγητή στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Χριστίνας Κώστογλου, Υποψήφιας Διδάκτορος του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και της επιστημονικής συμβούλου Χριστίνας Ντουνιά, Ομότιμης Καθηγήτριας Νεοελληνικής Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αντικείμενο της ομάδας φιλολογικής τεκμηρίωσης της βιβλιοθήκης του Κ. Π. Καβάφη ήταν η παρουσίαση, η ανάδειξη και ο υπομνηματισμός των 966 τίτλων της βιβλιοθήκης Κ. Π. Καβάφη σε ψηφιακό περιβάλλον. Η ταξινόμηση των βιβλίων αποτυπώνεται στον δημοσιευμένο κατάλογο της βιβλιοθήκης από τη Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού (Η βιβλιοθήκη Κ. Π. Καβάφη, Ερμής, Αθήνα 2003). Η φιλολογική ομάδα προχώρησε στον εμπλουτισμό των τεκμηρίων με περαιτέρω πληροφορίες, όπως για παράδειγμα τη θεματική τους κατάταξη, την ύπαρξη χειρόγραφων σημειώσεων, τα είδη ενθέτων, αλλά και τη σύνδεσή τους με το καβαφικό έργο. Λαμβάνοντας υπόψη την ένταξη της τεκμηρίωσης σε ένα ψηφιακό πλέον περιβάλλον, η ομάδα δημιούργησε σημεία πρόσβασης που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του έργου και, παράλληλα, να διευκολύνουν τον χρήστη στην αναζήτηση της εκάστοτε πληροφορίας. Μέσα από τη δημιουργία πολλαπλών σημείων πρόσβασης (λέξεις-κλειδιά), ο χρήστης της ψηφιακής συλλογής μπορεί να ενημερωθεί για τα θεματικά χαρακτηριστικά των βιβλίων που είχε στην κατοχή του ο ποιητής, να πληροφορηθεί ποια από αυτά φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις ή ένθετα, να ανασυστήσει τα δίκτυα με τα οποία σχετιζόταν ο Κ. Π. Καβάφης μέσα από τις χειρόγραφες αφιερώσεις και τα κτητορικά σημειώματα των βιβλίων, καθώς και να συσχετίσει τις αναγνωστικές προτιμήσεις του Αλεξανδρινού με τεκμήρια του αρχείου του. Ταυτόχρονα, ο χρήστης μπορεί να πληροφορηθεί ποιοι συγγραφείς επανέρχονται στη βιβλιοθήκη του ποιητή και να διερευνήσει την παρουσία συγκεκριμένων εκδοτικών οίκων, τυπογραφείων και βιβλιοεκδοτικών καταστημάτων στη βιβλιοθήκη του.
Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το έργο τεκμηρίωσης της βιβλιοθήκης, παρότι παρουσιάζει διακριτές διαφορές από την τεκμηρίωση του αρχείου Καβάφη, εναρμονίστηκε σε μεγάλο βαθμό με την αρχιτεκτονική της πληροφορίας στην Ψηφιακή Συλλογή του Αρχείου Καβάφη, προκειμένου να διευκολύνει τον χρήστη στην αναζήτηση αλλά και σε πιθανή σύγκριση των τεκμηρίων μεταξύ του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης.
Η φιλολογική ομάδα τεκμηρίωσης επικεντρώθηκε στην περιγραφή των βιβλίων ως υλικών αντικειμένων, ενώ ταυτόχρονα έδωσε πληροφορίες και για το περιεχόμενό τους. Στο πλαίσιο αυτό, στο πεδίο «Φυσική περιγραφή» ακολουθήθηκε ως πρότυπο η βιβλιολογική περιγραφή του Βιβλιολογικού Εργαστηρίου «Φίλιππος Ηλιού» (Μουσείο Μπενάκη). Ταυτόχρονα, η ομάδα προέβη σε σχολιασμό των εκάστοτε τεκμηρίων στο πεδίο «Σχόλια», μόνο σε περιπτώσεις όπου κρίθηκε απαραίτητο. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η επισήμανση κάποιας ιδιαιτερότητας της έκδοσης, η παραπομπή σε άλλο βιβλίο της βιβλιοθήκης ή σε κάποια καβαφική μελέτη που έχει μεταγράψει κείμενο του βιβλίου. Παράλληλα, σχολιάστηκαν βιβλία που φέρουν άκοπα ή μερικώς άκοπα τμήματα, προκειμένου να κατανοήσει ο χρήστης ποια τμήματά τους διατίθενται ψηφιοποιημένα.
Σε ό,τι αφορά την ψηφιοποίηση των βιβλίων της βιβλιοθήκης Καβάφη και στοχεύοντας στην ανάδειξη του αναγνωστικού προφίλ του ποιητή, ψηφιοποιήθηκαν τα βασικά περικειμενικά στοιχεία του κάθε βιβλίου, οι χειρόγραφες σημειώσεις και αφιερώσεις, τα κτητορικά σημειώματα και τα ένθετα που εντοπίζονται, οι σελίδες με τα δημοσιευμένα καβαφικά ποιήματα, καθώς και μελέτες ή αναφορές στον Καβάφη και την οικογένειά του.
Παράλληλα με τα παραπάνω, η ομάδα εργάστηκε συστηματικά αποβλέποντας στην ανάδειξη των αναγνωστικών δεικτών που φέρει το εκάστοτε βιβλίο. Οι μεταγραφές των χειρόγραφων σημειώσεων και ενθέτων παρατίθενται αναλυτικά και σημαίνονται με διαφορετικό χρώμα ανάλογα με το είδος της παρέμβασης που διακρίνεται πάνω στο γραπτό κείμενο. Ακόμα και τα δυσδιάκριτα σημεία φέρουν ειδικό χρωματισμό, προκειμένου ο χρήστης να κατανοεί την απουσία μεταγραφής της αντίστοιχης λέξης ή φράσης.
Η ομάδα στόχευσε τόσο στην ανάδειξη του αναγνωστικού προφίλ του ποιητή όσο και στη διερεύνηση του πνευματικού και πολιτισμικού περιβάλλοντός του. Μέσα από την περιήγησή του στην ψηφιακή συλλογή, ελπίζουμε πως ο κάθε χρήστης θα έχει τη δυνατότητα να εμβαθύνει στα αναγνωστικά ενδιαφέροντα και τις βιβλιογραφικές πηγές του Κ. Π. Καβάφη, όπως επίσης και στην πολιτισμική ιστορία της εποχής του, δημιουργώντας νέα ερευνητικά μονοπάτια.