ΜΑΘΗΜΑ 9 – Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Μάριος Βαϊάνος είναι επίσης ένας από τους βασικούς διαμεσολαβητές του καβαφικού έργου στο αθηναϊκό κοινό και συντελεί δραστικά στη γνωριμία των Αθηναίων αναγνωστών με τον Καβάφη, κυρίως μέσω του περιοδικού που διευθύνει (Νέα Τέχνη). Το 1924, μάλιστα, και ενώ ο Βαϊάνος είναι μόλις 19 ετών, το περιοδικό θα πραγματοποιήσει αφιέρωμα προς τιμήν του ποιητή, με άρθρα πολλών γνωστών λογοτεχνών και κριτικών, όπως του Τέλλου Άγρα, της Άλκη Θρύλου, του Μιλτιάδη Μαλακάση, του Παύλου Νιρβάνα, του Μήτσου Παπανικολάου κ.ά.1 Τα παρακάτω τεκμήρια, από την αλληλογραφία του Καβάφη με τον Βαϊάνο και άλλους συνεργάτες του, αποκαλύπτουν όψεις της ακαταπόνητης προσπάθειας του Βαϊάνου για την προώθηση του Αλεξανδρινού.
Σε επιστολή, με ημερομηνία 16/05/1924, στο τεκμήριο GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F18-SF003-0083 (1224), https://cavafy.onassis.org/el/object/rdcp-45py-eggq, ο Βαϊάνος υπενθυμίζει στον Καβάφη να στείλει ποιήματα και φωτογραφία του για το επόμενο τεύχος του περιοδικού Νέα Τέχνη. Επίσης, τον ενημερώνει για μια έρευνα, που πρόκειται να δημοσιευτεί στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, καθώς και για μια φιλολογική εκδήλωση με απαγγελίες ποιημάτων του.
Στην επόμενη επιστολή, GR-OF CA CA-SF03-F32-0003 (1910), https://cavafy.onassis.org/el/object/zeqb-chfy-2hh4/, που χρονολογείται στον Αύγουστο του ίδιου έτους (1924), ο Καβάφης ευχαριστεί τον Βαϊάνο για την εγκωμιαστική αναφορά στο έργο του, στο περιοδικό Νέα Τέχνη, και αναφέρεται σε επικείμενη εκδήλωση προς τιμήν του. Στην εκδήλωση αυτή σημειώνει ότι θα παρευρεθεί και η ποιήτρια Μυρτιώτισσα (Θεώνη Δρακοπούλου), προκειμένου να απαγγείλει ποιήματα του Καβάφη. Τέλος, γίνεται αναφορά σε διάλεξη της Άλκη Θρύλου για το έργο του Καβάφη, που είχε δοθεί νωρίτερα.
Η διάλεξη της Άλκης Θρύλου φαίνεται πως πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 1924 στη σειρά των διαλέξεων του «Συνδέσμου Ελληνίδων υπέρ των δικαιωμάτων της γυναικός» και δημοσιεύτηκε έναν χρόνο αργότερα στη Νέα Τέχνη.2
Στη βιβλιοθήκη του Κ. Π. Καβάφη βρίσκουμε βιβλίο της Άλκης Θρύλου, με τίτλο Kριτικές μελέτες III. I. Γρυπάρης – K. Xατζόπουλος – M. Mαλακάσης – K. Kαβάφης – Λ. Πορφύρας. Oμιλίες που δόθηκαν την άνοιξη του 1924 στη σειρά των διαλέξεων του Συνδέσμου Eλληνίδων υπέρ των δικαιωμάτων της γυναικός», το οποίο φαίνεται να σχετίζεται με τη διάλεξη του 1924 (Βιβλιοθήκη Καβάφη, Βιβλία στα Νέα Ελληνικά, 120). Παράλληλα, στη βιβλιοθήκη του ποιητή σώζονται δύο ακόμα μελέτες της κριτικού σχετικά με το έργο του Κωστή Παλαμά και του Σολωμού (Βιβλιοθήκη Καβάφη, Βιβλία στα Νέα Ελληνικά, 121, 122). Όπως παρατηρεί η Χριστίνα Ντουνιά, αναφορικά με τις αφιερώσεις της Θρύλου προς τον ποιητή, «οι θερμές αφιερώσεις επισφραγίζουν την εκτίμηση που έχει ήδη εκφράσει δημόσια για τον αλεξανδρινό ποιητή».3
Μπορείτε να διαβάσετε ένα απόσπασμα από το κείμενο της Άλκη Θρύλου, «Μερικές ακόμη εντυπώσεις από το έργο του Καβάφη», στο Αφιέρωμα στον Κ. Π. Καβάφη, περ. Ο Κύκλος (Νοέμβριος 1932, σ. 65-68), προσβάσιμο εδώ: http://www.potheg.gr/ProjectDetails.aspx?Id=826&lan=1.
Επίσης, στο τεκμήριο που ακολουθεί, GR-OF CA CA-SF02-S01-SS01-F18-SF003-0082 (1223), https://cavafy.onassis.org/el/object/wrrp-pkhp-7yfx/, διαβάζουμε επιστολή των Μ. Βαϊάνου. Θ. Κεραυνού και Μ. Νικολαΐδη εκ μέρους του περιοδικού Νέα Τέχνη. Οι συντάκτες της επιστολής ανακοινώνουν στον Καβάφη ότι το επόμενο τεύχος του περιοδικού θα είναι αφιερωμένο στον ίδιο. Το τεκμήριο φέρει ημερομηνία 26/04/1924. Το αφιέρωμα, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε παραπάνω, πραγματοποιήθηκε στο τεύχος Ιουλίου-Οκτωβρίου 1924.
Το αφιέρωμα του περιοδικού Νέα Τέχνη έχει πλέον ψηφιοποιηθεί, χάρη στη συνεργασία του Ελληνικού Ιστορικού και Λογοτεχνικού Αρχείου (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, και μπορείτε να το δείτε εδώ: https://lekythos.library.ucy.ac.cy/handle/10797/22828. Επιλέξτε το φύλλο 7-10 (Ιούλιος-Οκτώβριος 1924). Το τεύχος διατίθεται σε μορφή pdf.
1 Πρόκειται για το αφιέρωμα «Στον ποιητή Κ. Π. Καβάφη, από εξαιρετική εκτίμηση και σεβασμό», Νέα Τέχνη 1 (7-10) (Ιούλιος-Οκτώβριος 1924). Βλ. και το λήμμα Δ224 στο Δ. Δασκαλόπουλος, Βιβλιογραφία Κ. Π. Καβάφη (1886-2000), ό.π., σ. 501-504.
2 Δασκαλόπουλος, ό. π., σ. 500-501.
3 Χ. Ντουνιά, «Άλκης Θρύλος: μια φεμινίστρια κριτικός στη δεκαετία του 1920», στο: Βασιλική Κοντογιάννη (επιμ.), Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική: Πρακτικά Συνεδρίου (Κομοτηνή 4-6 Δεκεμβρίου 2015), Μνήμη Παναγιώτη Μουλλά, Σοκόλης, Αθήνα 2018, σ. 191, σημ. 33.