ΜΑΘΗΜΑ 7 – ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ. ΟΙ ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ
Στο αρχείο Καβάφη φυλάσσονται πολυάριθμοι χειρόγραφοι κατάλογοι διανομής των συλλογών του ποιητή. Στην πραγματικότητα, οι κατάλογοι διανομής είναι πρόχειρες λίστες, γραμμένες σε κομμάτια χαρτιού διαφορετικών μεγεθών και ποιοτήτων, όπου ο ποιητής σημείωνε με επιμέλεια τα στοιχεία κάθε συλλογής που ταχυδρομούσε –ή έστελνε με άλλον τρόπο– σε επιλεγμένους παραλήπτες και, από κάτω, αναλυτικά τα ονόματα των ατόμων που την έλαβαν.
Ο όρος «κατάλογος διανομής» δίνεται σε αυτές τις λίστες παραληπτών από τον Γ. Π. Σαββίδη, ο οποίος είναι και ο πρώτος που μεταγράφει και δημοσιεύει τους καταλόγους.1 Ο Καβάφης φαίνεται να διατηρεί αναλυτικές λίστες παραληπτών από το 1905 έως και το 1933. Με συστηματικότητα και επιμονή, καταγράφει με χρονολογική σειρά διανομής τα ονόματα των αποδεκτών, μαζί με τον αριθμό των τευχών και συλλογών που έλαβε καθένας από αυτούς. Στο τέλος κάθε σελίδας, αθροίζεται ο αριθμός των σωμάτων και μεταφέρεται προσεκτικά στην αρχή της επόμενης. 2
Ας δούμε το παράδειγμα του τεκμηρίου GR-OF CA CA-SF01-S01-F03-SF002-0001 (50), https://cavafy.onassis.org/el/object/1904/. Πρόκειται για τον κατάλογο διανομής του τεύχους του 1904/5. Ο εξασέλιδος κατάλογος καταγράφει αναλυτικά τα ονόματα των προσώπων που έλαβαν ένα ή περισσότερα αντίτυπα του τεύχους, ενώ η σημείωση στην πρώτη σελίδα μάς ενημερώνει ότι η διανομή «άρχισε Απρ. 1905».3
Στην 4η Λήψη του τεκμηρίου διαβάζουμε «7 να κρατηθούν ως χρήσιμα – για υποδείγματα – διά την νέαν έκδοσιν», στην 5η Λήψη: «9 να κρατηθούν για να έχω να δίδω ενώ γεν. η νέα έκδοσις κ’ έπειτα ή να καταστραφούν» και στην 6η Λήψη «ή να μείνουν, ως είδος documents χρονολογίας και τοιούτων».
Η συγκεκριμένη καταγραφή φωτίζει τον τρόπο διανομής των καβαφικών συλλογών αλλά και τον τρόπο δημιουργίας των καβαφικών τευχών και συλλογών στον οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω. Όπως φαίνεται από τον κατάλογο διανομής του τεύχους του 1904/5, ο ποιητής κρατούσε απόθεμα των τυπωμένων ποιημάτων του, με σκοπό να έχει «να δίδει» σε φίλους, ανθρώπους των γραμμάτων και θαυμαστές, να χρησιμοποιεί τα παλαιότερα τυπωμένα ποιήματα ως υλικό για τις νέες συλλογές, αλλά και να διαθέτει ένα υπόδειγμα της παλαιότερης δουλειάς του στο αρχείο του. Κατά κάποιον τρόπο, οι κατάλογοι φωτίζουν όχι μόνο τις εκδοτικές πρακτικές του Καβάφη αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος αρχειοθετεί το έργο του.
Εδώ μπορείτε να βρείτε όλους τους καταλόγους διανομής που σώζονται στο αρχείο Καβάφη: https://bit.ly/2QRGCcY
Στον κατάλογο διανομής της συλλογής «1909-1911»,7 τον οποίο και εντοπίζουμε ως τεκμήριο GR-OF CA CA-SF01-S01-F03-SF002-0004 (53), https://cavafy.onassis.org/el/object/1909-11/, παρατηρούμε ότι ο αριθμός αντιτύπων, τα ονόματα και τα αντίτυπα ανά παραλήπτη αυξάνονται, μαζί με τη φήμη του ποιητή. Η διανομή ξεκινά «από τον Οκτ. 1917», όπως μας ενημερώνει η 2η Λήψη του τεκμηρίου.
Στην 4η Λήψη, δίπλα σε διάφορα ονόματα διαβάζουμε «(διά διανομήν)», δίπλα στο όνομα Α. Συναδινός βλέπουμε την ένδειξη «μέσον Ν. Ζελίτα», ενώ ο Ν. Μαζαράκης φαίνεται ότι έλαβε το αντίτυπο της συλλογής «(για τον φίλον του)». Το δίκτυο ανθρώπων, οι οποίοι λαμβάνουν και με τη σειρά τους μοιράζουν τις καβαφικές συλλογές και σε άλλους αναγνώστες, φαίνεται να μεγαλώνει.
2 Ό.π.
3 Ό.π ., σ. 215-217.
4 Β. Kahan, “Queer Modernism”, στο: J. M. Rabaté (ed.), A Handbook of Modernism Studies, Wiley-Blackwell, West Sussex 2013, p. 356.
5 K. Emmerich, “The Unfinished Afterlives of C. P. Cavafy”, στο: Κ. Emmerich, Literary Translation and the Making of Originals, Bloomsbury, New York 2017, p. 134.
6 Ό.π., p. 136.
7 Για τη μεταγραφή του καταλόγου, βλ. Γ . Π. Σαββίδης, ΚΕ, ό.π., σ. 233.



