Διεθνείς αρχειακές συλλογές

 

Μπορούμε τώρα να περάσουμε σε μια σύντομη, και οπωσδήποτε επιλεκτική, παρουσίαση των βασικών κατηγοριών ψηφιακών λογοτεχνικών αρχείων που είναι διαθέσιμα, με ανοιχτή πρόσβαση, στο διεθνές διαδίκτυο. ¹ Α. Μια πρώτη κατηγορία ψηφιακών λογοτεχνικών αρχείων, στο διεθνές διαδικτυακό στερέωμα, αποτελούν οι ατομικές συλλογές. Πρόκειται για ψηφιακά αρχεία που συγκεντρώνουν, ταξινομούν και προσφέρουν μεγάλο μέρος –ή ακόμα και το πλήρες σώμα– των καταλοίπων μεμονωμένων συγγραφέων (χειρόγραφα και σημειώσεις, αλληλογραφία, εικαστικά έργα και φωτογραφίες κ.ά.). Στην κατηγορία αυτή ξεχωρίζουν τα υποδειγματικά οργανωμένα ψηφιακά αρχεία ορισμένων συγγραφέων του 19ου αιώνα, όπως των William Blake, Walt Whitman, Herman Melville, Gustave Flaubert και Dante Gabriel Rossetti, της Jane Austen και της Emily Dickinson,² αλλά και συγγραφέων του 20ού αιώνα, όπως π.χ. του James Joyce, της πεζογράφου Willa Cather, της ποιήτριας Marianne Moore και του Samuel Beckett. Ψηφιοποιημένα αρχεία συγγραφέων προσφέρονται, σε ορισμένες περιπτώσεις, και από μεγάλες (πανεπιστημιακές και μη) βιβλιοθήκες: Η New York Public Library, π.χ., προσφέρει, μεταξύ άλλων, μεγάλο αριθμό χειρογράφων και άλλων τεκμηρίων της πεζογράφου George Eliot: http://archives.nypl.org/brg/19173#detailed.

Β. Μια δεύτερη κατηγορία λογοτεχνικών αρχείων απαρτίζεται από θεματικές αρχειακές συλλογές, οι οποίες συγκεντρώνουν τεκμήρια από περισσότερους συγγραφείς με διάφορα κριτήρια επιλογής. Το λογοτεχνικό αρχείο της Βόρειας Ιρλανδίας, π.χ., https://www.niliteraryarchive.com/authors , περιλαμβάνει δείγματα τεκμηρίων από τα αρχεία εννέα Βορειοϊρλανδών συγγραφέων του 19ου και του 20ού αιώνα.

Το βρετανικό Ψηφιακό Αρχείο Ποίησης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, https://war.web.ox.ac.uk/intro-ww1-poetry, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε, συγκεντρώνει περισσότερα από 7.000 τεκμήρια (κείμενα, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, βίντεο) από τις συλλογές σημαντικών ποιητών των αρχών του 20ού αιώνα (Wilfred Owen, Isaac Rosenberg, Robert Graves, Vera Brittain, Edward Thomas κ.ά.), καθώς και μεγάλο αριθμό τεκμηρίων που έχουν προσφερθεί από χρήστες. Το συγκεκριμένο αρχείο περιλαμβάνει επίσης μια σειρά από εξαιρετικές εκπαιδευτικές εφαρμογές (εξετάσαμε ήδη μία από αυτές παραπάνω), εδώ:  https://war.web.ox.ac.uk/tutorials

Γ. Μια τρίτη κατηγορία συλλογών που χρειάζεται να λάβουμε υπόψη αφορά λογοτεχνικά αρχεία που περιέχουν –κυρίως ή αποκλειστικά– οπτικοακουστικά ή και πολυμεσικά τεκμήρια (αναγνώσεις, συνεντεύξεις, λογοτεχνικά χάπενινγκ κ.ά.). Το αρχείο Ηχογραφημένης Ποίησης και Λογοτεχνίας της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, στις ΗΠΑ, προσφέρει περισσότερες από 600 ηχογραφήσεις, κυρίως Αμερικανών συγγραφέων: https://www.loc.gov/collections/archive-of-recorded-poetry-and-literature/ . Ακόμη ευρύτερο και διεθνούς εμβέλειας είναι το ψηφιακό αρχείο του PEN America: https://archive.pen.org/archive-index/. To UbuWeb, για να δούμε ένα ακόμη σημαντικό παράδειγμα, https://ubu.com/, είναι μια μεγάλη και συναρπαστική ψηφιακή συλλογή, που συγκεντρώνει πολλές εκατοντάδες εκφράσεις της διεθνούς λογοτεχνικής πρωτοπορίας του 20ού και του 21ου αιώνα, σε αρχεία ήχου, εικόνας, βίντεο και κειμένου.

Δ. Τέλος, θα πρέπει επίσης να αναφερθούν εδώ τα μεγάλα αποθετήρια, που συγκεντρώνουν τεκμήρια από διαφορετικούς αρχειακούς φορείς. Μια τέτοια περίπτωση είναι η ψηφιακή συλλογή Europeana, η οποία συγκεντρώνει έναν πλούτο αρχειακών τεκμηρίων (εικόνων, ήχων, κειμένων) από διαφορετικά ευρωπαϊκά αρχεία και άλλα αποθετήρια. Άλλες μεγάλες συλλογές είναι η Gallica (η ψηφιακή βιβλιοθήκη της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας) και το Internet Archive (archive.org ) που επίσης περιλαμβάνουν πλήθος κειμένων και οπτικοακουστικών υλικών.